FIKRA:

    Gazete ve dergilerde gündelik konuları bir görüş ve düşünceye bağlayarak yorumlayan yazı türüdür

-Düşünce yazılarıdır.

-Fıkranın konusu toplumu ilgilendiren günlük olaylardır.

-Konu kısa yüzeysel ama ustaca işlenir.

-Yazar kişisel düşüncelerini açıklar ama bunları ispatlama yoluna gitmez.

-Fıkraların dili sade ve yalındır.

-Fıkralarda inandırıcı etkileyici bir anlatım kullanılır.

-Fıkralarda örneklerden yararlanılır.

        Edebiyatımızdaki önemli isimler

Ahmet Rasim, Falih Rıfkı Atay, H. Cahit Yalçın, Oktay Akbal, Şevket Rado ….

   DENEME:

     Herhangi bir konu hakkında yazarın kesin sonuçlara varmadan kişisel görüş ve düşüncelerini anlattığı yazı türleridir.

-Deneme her konuda yazılabilir.

-Okuyucuyu etkileyen ve düşündüren bir yazı türüdür.

-Deneme yazarı kendisiyle konuşuyormuş gibi yazar.

-Denemenin inandırıcılığı ele aldığı konuyu içtenlikle anlatmasından kaynaklanır.

-Denemecinin öne sürülen her düşünce ya da savı doğrulama(kanıtlama) gibi bir derdi yoktur. (makale ve eleştiriden ayrılan yönü budur)

-Deneme yazarı bir takım öğretilerden bilgilerden ve bilimsel verilerden yaralanır ancak işlediği konular kişisel görüşlere açık konulardır.

-Deneme yazarı görüş ve düşüncelerini düşünürlerin ve ünlü kişilerin özdeyişleri ile destekleyebilir.

         Deneme türünün ilk örneklerini deneme terimi kullanılmadan önce eski yunan ve Latin edebiyatında görmekteyiz.

         Epiktetos>>Sohbetler, Eflatun>>Kimi diyaloglar, Çiçero>>Kimi Eserler

        Deneme türü 18yy. önemli gelişme göstermiş ve daha sonra özellikle romantizm akımından bu yana yaygınlaşarak çağdaş edebiyatın en önemli türlerinden biri olmuş.

      Adnan Adıvar>>Dur düşün  /Ahmet Haşim>>Günlerin Getirdiği

Selahattin Eyüpoğlu>> Sanat üzerine denemeler   /Ahmet Hamdi Tanpınar>>  Yaşadığın gibi

/Suat Kemal Yetkin>> Düş’ün payı   / Melih Cevdet Anday>>Konuşarak

/Salah Birsel>> Kurutulmuş felsefe bahçesi /  Vedat Günyol>> Daldan dala

/Ceyhun Atıf Kansu>> Köy öğretmenine mektuplar  /Oktay Akbal>> yaşamı yeniden kurmak

        MAKALE:

        Bir konuda görüş ve düşünceler öne sürmek ya da bir tezi savunmak desteklemek için yazılan yazılara makale denir.

-Anlatım yalın ve yoğundur, nesnel bir nitelik taşır.

-Öne sürülen düşünce tez kanıtlanır.

-Her konuda makale yazılabilir.

-Gazete ve dergilerde yayımlanır.

-Düşünce yazıları içinde en ağırbaşlı ve en zor olan türdür(yazılması)

-Bilim ve kültür alanında yazılan makalelerde sınırlı bir kültür kesimine ulaşmayı amaçladığından daha bilimsel bir dil kullanılır.

-Gazete ve dergilerdeki makalelerde ise geniş halk kitlelerine ulaşmak hedeflendiğinden yazar dili daha açık daha anlaşılır bir düzeyde tutar, özel terim kullanmaktan kaçınır.

   Makale türü edebiyatımıza tanzimattan sonra gazete ile birlikte giren bir türdür.

       ELEŞTİRİ:

      Bir eseri değerlendirme amacıyla yazılan yazılara eleştiri denir.Eleştiride eserin yada sanatçının gerçek değerinin belirtilmesi amaçlanır.

     -Eleştiriler yazara yönelik, topluma yönelik, esere yönelik ve okura yonelik olmak üzere 4 şekilde yazılabilir

     -Dili hitap edildiği kesime göre değişebilir

     -Eleştiride araştırma önemlidir

     -Eleştiride kötü özelliklerin yanında iyi özelliklerde yer verilmelidir. Bu özelliği ile eleştiri yazarla okur arasında bir köprü görevi görür.

      Eleştiride yazar objektif davranıp kişisel düşüncelerine yer vermese eleştiri nesnel olmayıp kişisel düşüncelerine yer verirse öznel eleştiri olur

     Edebiyatımızda ilk eleştiri Ziya Paşa’nın harabat adlı eserine karşılık olarak yazılmış olan tahribi harabattır. En önemli eleştiri ise Namık Kemal’in Renan Müdafainame’sidir. (AKİF eleştiri hariç hepsi Selda Çelik’in notları eleştiriyi yazdırmadı kendi kafamdan yazdım ii çalış dae)